De Nederlandse markt voor tabaksproducten bestaat voornamelijk uit sigaretten en rooktabak met een van oudsher relatief groot aandeel rooktabak. Rooktabak kan weer worden opgedeeld in:
- RYO (‘roll-your-own’): Tabak om met vloeitjes zelf sigaretten te rollen;
- MYO: (‘make-your-own’): Tabak om met filterhulzen zelf sigaretten te maken;
- Volumetabak: MYO-tabak die geëxpandeerd is, waardoor uit hetzelfde gewicht aan tabak meer sigaretten kunnen worden gemaakt. Net zoals MYO wordt deze in de regel gebruikt om met filterhulzen zelf sigaretten te maken.
De hogere consumentenprijzen van sigaretten en rooktabak als gevolg van accijnsverhogingen leiden er in het algemeen toe dat er substitutie plaatsvindt van dure sigaretten door relatief goedkopere rooktabak.
In de afgelopen jaren zien we een daling van de verkoop van traditionele RYO- of shagtabak. Daar staat tegenover dat de verkoop van MYO-tabak, waarmee zelf met behulp van filterhulzen sigaretten worden gemaakt, juist is gestegen. En binnen het MYO-segment is de verkoop van zogenaamde volumetabak sterk opgekomen.
In onderstaande tabel is de ontwikkeling weergegeven van de binnenlandse verkopen van sigaretten (in stuks) en rooktabak (in kilogram) in de periode 2012-2021.
Volume binnenlandse verkopen sigaretten en rooktabak 2012-2021
Volgens de accijnsmonitor (verkoopvolume x mln)
De schoksgewijze accijnsverhogingen in de periode 2012-2021 hebben gezorgd voor een erosie van de accijnsgrondslag (de verkochte hoeveelheid). Dat wil zeggen dat door de accijnsverhogingen de consumentenprijzen sterk, en in 2020 zeer sterk, zijn gestegen en als gevolg daarvan de binnenlandse verkopen in periode 2012-2021 bijna 33% zijn gedaald.