De accijnsverhogingen hebben ertoe geleid dat de consumentenprijs stijgt en een pakje sigaretten of rooktabak duurder werd. Als gevolg daarvan gaan rokers op zoek naar goedkopere alternatieven:
- Downtrading: rokers stappen over op goedkopere producten zowel binnen productcategorieën (van ‘premium’ naar ‘value for money’) als tussen productcategorieën (van sigaretten naar MYO om zelf te maken).
- Grensverkopen: rokers, met name in de grensstreken, kopen hun producten over de grens indien de prijzen daar lager liggen.
- Illegale handel: rokers kopen hun producten illegaal. Het gaat dan om smokkel en namaak.
Downtrading
Bij de volumeontwikkeling hebben we gezien dat er de afgelopen jaren sprake van is geweest dat rokers switchen naar goedkopere producten, zowel binnen het sigaretten-segment als van sigaretten naar de categorie rooktabak. Binnen de categorie rooktabak zien we RYO- of shagtabak dalen en MYO- en volumetabak toenemen.
Grensverkopen
Onderstaande grafieken laten de prijzen zien van een pakje sigaretten en een pakje rooktabak in de periode 2012-2023 in Nederland, België en Duitsland. In alle jaren ligt het prijsniveau in Nederland hoger dan in onze buurlanden, maar met name in België zijn de accijnzen op rooktabak significant verhoogd. Desondanks blijft het voor Nederlandse consumenten interessant om hun tabaksproducten over de grens te kopen en zeker in Duitsland waar de prijzen substantieel lager zijn.
Gewogen gemiddelde prijs (WAP)
van een pakje sigaretten (20 stuks) in Nederland, België en Duitsland (per kalenderjaar)
(Bedragen in EURO) Bronnen: NL – Bekendmaking WAP sigaretten en rooktabak (Ministerie van Financiën). BE en DE – DG TAXUD, Excise Duty Tables (Part III – Manufactured Tobacco)
Gewogen gemiddelde prijs (WAP)
van een pakje rooktabak (50 gram) in Nederland, België en Duitsland (per kalenderjaar)
(Bedragen in EURO) Bronnen: NL – Bekendmaking WAP sigaretten en rooktabak (Ministerie van Financiën). BE en DE – DG TAXUD, Excise Duty Tables (Part III – Manufactured Tobacco)
Consumentenprijzen sigaretten en rooktabak
Consumentenprijzen pakje sigaretten (20 stuks Marlboro) in Nederland, België, Duitsland en Luxemburg (juni 2024)
 |  |  | |
|
 | € 12,50 | € 11,50 | € 8,40 | € 6,50 |
Consumentenprijzen pakje rooktabak (50 gram Van Nelle) in Nederland, België, Duitsland en Luxemburg (juni 2024)
| | | |
|
 | € 27,00 | € 21,00 | € 12,00 | € 11,60 |
Illegale handel
Hoe hoger de absolute consumentenprijs voor tabaksproducten, bijvoorbeeld door accijnsverhogingen, hoe aantrekkelijker het wordt om illegale tabaksproducten aan te bieden. Het gaat daarbij dan met name om gesmokkelde tabaksproducten, veelal afkomstig uit Oost-Europese landen met lagere prijzen, zoals Rusland, Oekraïne en Roemenië. Deze illegale tabaksproducten zijn voor de roker een goedkoper alternatief vergeleken met de duurdere binnenlandse producten.